Medicinal Plant Farming : भारतात गेल्या अनेक वर्षांपासून आता औषधी वनस्पतीची (Medicinal Crops) व्यावसायिक स्तरावर शेती (Farming) केली जाऊ लागली आहे. विशेष म्हणजे औषधी वनस्पतींची शेती शेतकऱ्यांना (Farmer) बक्कळ पैसा (Farmer Income) कमवून देत आहे.
आपल्या राज्यातील शेतकरी बांधव देखील आता औषधी पिकांच्या शेतीकडे वळत असल्याचे चित्र आहे. अशा परिस्थितीत आज आपण आपल्या शेतकरी वाचक मित्रांसाठी तीन औषधी वनस्पतींच्या शेती विषयक माहिती घेऊन हजर झालो आहोत.
मित्रांनो जाणकार लोक सांगतात की औषधी वनस्पतीच्या शेतीसाठी अत्यल्प खर्च लागत असतो आणि प्राप्त होणारे उत्पादन चांगल्या दरात विक्री होत असल्याने यातून शेतकरी बांधवांना चांगले उत्पन्न मिळत असते. अशा परिस्थितीत औषधी वनस्पतीच्या शेतीकडे देशातील शेतकरी बांधव आता मोठ्या प्रमाणात आकृष्ट होत असल्याचे चित्र आहे. चला तर मग मित्रांनो वेळ न दवडता जाणून घेऊया भारतात लावल्या जाणाऱ्या तीन औषधी पिकांविषयी.
अश्वगंधा लागवड:- ही एक झुडूप वनस्पती आहे ज्याची फळे, बिया आणि साल अनेक औषधे बनवण्यासाठी वापरली जातात. याच्या मुळाला घोड्यासारखा वास येतो, म्हणून त्याला अश्वगंधा लागवड म्हणतात. इतर सर्व औषधी वनस्पतींमध्ये हे सर्वात प्रसिद्ध आहे.
त्याच्या वापराने तणाव आणि चिंता दूर केली जाऊ शकते. त्याची पावडर बाजारात सहज उपलब्ध आहे. अश्वगंधा लागवड शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. ते त्याच्या लागवडीपेक्षा कितीतरी पटीने अधिक कमवू शकते, म्हणून याला कॅश कॉर्प असेही म्हणतात.
लेमनग्रास लागवड :- हे सामान्यतः लेमनग्रास लागवड म्हणून ओळखले जाते. त्याचे वैज्ञानिक नाव सिम्बेपोगॉन फ्लक्सुओसस आहे. अनेक शेतकरी शेती करून श्रीमंत होत आहेत. विशेष म्हणजे यावर आपत्तीचा कोणताही परिणाम होत नाही. त्याचे पीक जनावरे खात नाहीत, त्यामुळे ते धोक्याचे पीक आहे.
त्याच्या पुनर्रोपणानंतर, फक्त एकदाच तण काढणे आवश्यक आहे, तर सिंचन देखील वर्षातून 4 ते 5 वेळा करावे लागते. याचा वापर परफ्यूम, सौंदर्य उत्पादने आणि साबण बनवण्यासाठी केला जातो. भारतीय लेमॉन्ग्रास तेलामध्ये व्हिटॅमिन ए आणि सायट्रल भरपूर प्रमाणात असते, त्यामुळे त्याला मोठी मागणी असते.
शेवगा शेती:- या पिकाला इंग्रजीत ड्रमस्टिक म्हणतात. याचा उपयोग भाजीपाला आणि औषधी बनवण्यासाठी होतो. देशाच्या बहुतांश भागात त्याची लागवड करता येते. आपल्या महाराष्ट्रात देखील या पिकाची मोठ्या प्रमाणात शेती केली जाते.
एकदा त्याची रोपे लावली की, तुम्हाला अनेक वर्षे पीक मिळू शकते. त्याची पाने, साल आणि मुळांचाही आयुर्वेदात उपयोग होतो. शेवगा पिकाला नेहमीच मागणी असते, कारण त्यात 90 प्रकारचे मल्टी-व्हिटॅमिन, 45 प्रकारचे अँटी-ऑक्सिडंट गुणधर्म आणि 17 प्रकारचे अमिनो अॅसिड असतात. विशेष म्हणजे याच्या लागवडीला फार कमी खर्च लागतो.
