Hydroponic Farming : भारतीय शेतीत (Farming) काळाच्या ओघात मोठा बदल बघायला मिळत आहे. आता जमीनी विना शेती देखील आपल्या देशात शक्य झाली आहे. मित्रांनो जमीनी विना शेती म्हणजेच हायड्रोपोनिक फार्मिंग आपल्या देशात आता मोठ्याप्रमाणात केले जात असल्याचे चित्र आहे.
जैविक किंवा सेंद्रिय भाजीपाल्याची (Vegetable Crop) मागणी आपल्या देशात लक्षणीयरित्या वाढली असल्याने हायड्रोपोनिक फार्मिंगला देखील आता चालना मिळत आहे. अनेक शेतकरी बांधव (Farmer) हायड्रोपोनिक फार्मिंग करून कमी जागेत अधिक उत्पन्न (Farmer Income) कमावण्याची किमया साधत आहे. अशा परिस्थितीत आज आपण हायड्रोपोनिक फार्मिंग म्हणजे काय आणि हायड्रोपोनिक फार्मिंग कशा पद्धतीने केली जाऊ शकते याविषयी जाणून घेण्याचा प्रयत्न करणार आहोत.
हायड्रोपोनिक फार्मिंग म्हणजे नेमके काय?
हायड्रोपोनिक हा ग्रीक शब्द आहे ज्याचा अर्थ आहे विना माती म्हणजे फक्त पाणी वापरून सुरु केलेली शेती. ही एक आधुनिक शेती आहे, ज्यामध्ये पाण्याचा वापर करून हवामान नियंत्रित करून शेती केली जाते. पाण्यासोबत काही वाळू किंवा खडे देखील आवश्यक असू शकतात. यामध्ये, तापमान 15-30 अंशांच्या दरम्यान ठेवले जाते आणि आर्द्रता 80-85 टक्के ठेवली जाते. पाण्याद्वारे वनस्पतींना पोषक तत्वे देखील दिली जातात.
हायड्रोपोनिक फार्मिंग कशा पद्धतीने केली जाते
ही लागवड पाईपद्वारे केली जाते. या छिद्रांमध्ये वरच्या बाजूने छिद्र केले जातात आणि त्याच छिद्रांमध्ये झाडे लावली जातात. पाईप पाणी वाहून नेतो आणि झाडांची मुळे त्या पाण्यात बुडतात. या पाण्यात झाडाला लागणारे सर्व पोषक घटक विरघळतात. हे तंत्र लहान वनस्पती असलेल्या पिकांसाठी उत्तम आहे. यामध्ये गाजर, मुळा, सिमला मिरची, मटार, स्ट्रॉबेरी, ब्लॅकबेरी, ब्लूबेरी, टरबूज, अननस, तुळस, टोमॅटो, भेंडी यांसारख्या भाज्या आणि फळे पिकवता येतात.
हायड्रोपोनिक शेतीचे फायदे (Benifits Of Hydroponic Farming)
या शेतीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे तुम्ही जवळपास 90 टक्के पाण्याची बचत करता. म्हणजेच, जर तुम्ही अशा भागात राहत असाल जिथे पाण्याची कमतरता आहे, तर तुम्ही तिथे हायड्रोपोनिक शेती करू शकता. त्याच वेळी, त्याचा आणखी एक मोठा फायदा असा आहे की जर तुम्ही लहान जातीची फळे किंवा भाजीपाला पिकवलात तर तुम्हाला कमी जागेत भरपूर पिके घेता येतील. केवळ 100 चौरस फूट जागेत 200 रोपे लावता येतात. त्याचबरोबर बाहेरील वातावरणातून येणाऱ्या किडींपासूनही पिकाला संरक्षण मिळेल.
हायड्रोपोनिक फार्मिंगसाठी किती खर्च येतो आणि उत्पन्न नेमकं किती
100 स्क्वेअर फूटमध्ये हायड्रोपोनिक यंत्रणा बसवायची असेल तर 50-60 हजार रुपये खर्च करावे लागतील. तुम्ही 100 चौरस फुटांमध्ये सुमारे 200 रोपे वाढवू शकता. तथापि, जर तुमच्याकडे जागा कमी असेल तर तुम्ही एक लहान हायड्रोपोनिक प्रणाली देखील स्थापित करू शकता. आता हे तंत्रज्ञान इतकं पसरलं आहे की बाजारात तयार हायड्रोपोनिक सिस्टिमसोबतच तुमच्या मागणीनुसार हायड्रोपोनिक सिस्टिमही उपलब्ध करून दिल्या जात आहेत.
जर आपण नफ्याबद्दल बोललो, तर सुरुवातीला यासाठी जास्त खर्च करावा लागतो, कारण संपूर्ण प्रणाली यासाठी तयार करावी लागते. काही काळानंतर यातून तुम्हाला नफा मिळू लागेल. हे तंत्र घरी भाज्या आणि फळे वाढवण्यासाठी सर्वोत्तम आहे. जर तुम्ही स्ट्रॉबेरीसारखी महागडी फळे आणि लेट्युससारखे महागडे सॅलड किंवा तत्सम महागडे पिके पिकवले तर तुम्हाला भरपूर नफाही मिळू शकतो.
