Fish Farming: भारतात गेल्या अनेक दशकापासून शेतीमध्ये (Farming) मोठा बदल होत आहे. शेतकरी बांधव आता काळाच्या ओघात शेती समवेत शेती पूरक व्यवसाय (Agri Business) मोठ्या प्रमाणात करत आहेत. शेती पूरक व्यवसाय म्हणून आपल्या देशात मत्स्यपालन (Fishery) मोठ्या प्रमाणात केले जात आहे.
खरं पाहता, भारतात शेतकऱ्यांचे उत्पन्न (Farmer Income) दुप्पट करण्यासाठी आणि पिकांचे उत्पादन वाढवण्यासाठी मिश्र शेती (Mix Farming) करण्याचा सल्ला जाणकार लोक शेतकरी बांधवांना नेहमीच देत असतात. शेतीप्रमाणे मत्स्यशेतकऱ्यांचा नफा दुप्पट करण्यासाठी मिश्र मत्स्यपालन (Mix Fish Farming) तंत्राचा शोध लागला आहे. आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की, मिश्र मत्स्यपालन करून शेतकरी एका छोट्या तलावात वेगवेगळ्या माशांचे संगोपन करून मोठा नफा कमवू शकतात.
मिश्र मत्स्यपालन म्हणजे काय?
मिश्र मत्स्यपालन तंत्रांतर्गत एकाच तलावात विविध प्रजातींचे मासे पाळले जातात. या दरम्यान तलावातील माशांच्या प्रजातीनुसार वेगवेगळी विभाजने केली जातात आणि प्रत्येक माशांच्या प्रजातींसाठी वेगवेगळी खाद्य व्यवस्था केली जाते. त्यासाठी तलावाची योग्य निवड करून स्वच्छ पाण्याचा निचरा करण्याची व्यवस्था ठेवली आहे. या तंत्राद्वारे कातला, रोहू, मृगल आणि विदेशी कार्प आणि कॉमन कार्प मासे एकत्र पाळल्यास अधिक फायदा होतो.
या गोष्टींची काळजी घ्या
पावसाळ्यात मिश्र मत्स्यपालन करणे सोपे आहे, कारण पाण्याची व्यवस्था करण्यासाठी वेगळा खर्च लागत नाही, परंतु अतिवृष्टीपासून मासे वाचवण्यासाठी व्यवस्थापनाची कामेही केली पाहिजे.
मिश्र मत्स्यशेतीमध्ये पाण्याचा निचरा होण्याची विशेष काळजी घ्यावी, जेणेकरून एका जातीचे मासे दुसऱ्या प्रजातीच्या कळपात जाणार नाहीत. त्यासाठी विभाजनानुसार पाण्याचा निचरा व्यवस्थित होईल, अशी व्यवस्था करावी.
अशा प्रकारे क्षारयुक्त पाण्याचा वापर मत्स्यशेतीसाठी करावा. हे माशांचे चांगले आरोग्य आणि विकासासाठी उपयुक्त ठरते.
मिश्र मासे वाढवताना पाण्याचे तापमान नियंत्रित करणे देखील आवश्यक आहे, त्यामुळे पाण्याचा पीएच 7.5 ते 8 ठेवा.
माशांच्या संतुलित आहारात हायड्रिला आणि व्हॅलिस्नेरिया व्यतिरिक्त तांदळाचा कोंडा, मोहरीचे तेल आणि बरसीम आणि फिश पावडर घाला.
मिश्र मत्स्यशेतीसाठी तलावातील पाण्याची पोषणक्षमता वाढवण्यासाठी गाई-बकरीच्या शेणाची भुकटीही तयार करून टाकली जाते.
मिश्र मत्स्यपालनातून उत्पन्न
मिश्र मत्स्यपालनातून एकाच तलावातून वर्षातून दोनदा मत्स्य उत्पादन घेता येते. एक एकर जागेवर बांधलेल्या तलावात मत्स्यपालन सुरू केल्यास पुढील 15 ते 16 वर्षे उत्पन्नाचा दर वाढतो. याद्वारे तुम्ही दरवर्षी 5 ते 8 लाखांपर्यंत कमाई करू शकता. विशेषत: देश-विदेशातील मासळीची वाढती मागणी पाहता मिश्र मत्स्यपालन करून तुम्ही चांगला नफा मिळवू शकता.
