Farmer Success Story : भारतीय शेती (agriculture) ही अजूनही सर्वस्वी पावसाच्या पाण्यावर आधारित आहे. शिवाय शेतकरी बांधव (farmer) पारंपारिक पिकांची अद्याप देखील मोठ्या प्रमाणात शेती करत असल्याचे चित्र आहे. पारंपरिक पिकांच्या शेतीमध्ये शेतकरी बांधवांना अपेक्षित असं पण मिळत नसल्याचे सांगितले जात आहे. यामुळे अनेक शेतकरी कर्जाच्या ओझ्याखाली दबले आहेत.
हवामान बदलाचा पारंपरिक पिकाला सर्वाधिक फटका बसत असल्याचे सांगितले जात आहे. अशा परिस्थितीत शेतकरी बांधवांना शेतीमध्ये (farming) बदल करण्याचा सल्ला दिला जात आहे. हरियाणा राज्यातील कंवल सिंग चौहान यांनी देखील शेतीमध्ये बदल केला आणि तोट्याचा व्यवसाय समजला जाणारा शेती व्यवसाय फायद्याचा करून दाखवला आहे.
विशेष म्हणजे हरियाणामधील सोनीपत जिल्ह्यातील अटेरना गावातील रहिवासी असलेल्या कंवल सिंग चौहान यांना बेबी कॉर्नची लागवड आणि त्यासंबंधित नवकल्पनांसाठी भारत सरकारकडून पद्मश्री पुरस्कारही मिळाला आहे. आज शेतीसोबतच शेतीमालावर प्रक्रिया करून संपत्ती आणि प्रसिद्धी मिळवणारे कंवलसिंग चौहान हे एकेकाळी भातशेतीत झालेल्या नुकसानीमुळे कर्जाच्या ओझ्याखाली दबले होते, तेव्हाच या समस्येवर तोडगा काढण्यासाठी त्यांनी बेबी कॉर्नची म्हणजेच मधुमक्याची शेती सुरू केली.
कंवल सिंग चौहान यांच्या शेतातून जेव्हा बेबी कॉर्नचे (baby corn farming) पहिले उत्पादन निघाले तेव्हा त्यांनी दिल्लीतील आझादपूर मंडीपासून आयएनए मार्केट, खान मार्केट, सरोजिनी मार्केट आणि पंचतारांकित हॉटेल्समध्ये बेबी कॉर्न विकण्यास सुरुवात केली. 1999 मध्ये अशी वेळ आली जेव्हा कोणीही बेबी कॉर्न खरेदी करू इच्छित नव्हते. अशा वेळी त्यांनी स्वतःचे फूड प्रोसेसिंग युनिट सुरू केले आणि स्वीट कॉर्नसह मशरूम, टोमॅटो आणि मक्यापासून विविध खाद्यपदार्थ बनवण्यास सुरुवात केली. आज कंवल सिंग चौहान बेबी कॉर्नच्या लागवडीसोबतच त्यावर प्रक्रिया करत आहेत.
बेबी कॉर्न शेती एकट्याने सुरू केली बर :- कंवल सिंह चौहान यांनी 1998 साली एकट्याने बेबी कॉर्नची लागवड केली, पण हळूहळू बेबी कॉर्नच्या लागवडीतून चांगला नफा मिळू लागल्यावर कंवल सिंग यांचे यश पाहून आजूबाजूचे अनेक शेतकरी त्यांच्यासोबत जोडले गेले आणि आज जवळपास 400 मजूर त्यांच्यासोबत काम करत आहेत. ते शेतात आणि प्रक्रिया युनिटमध्ये काम करतात.
यशस्वी शेतकरी कंवल सिंग यांनी आपल्या शेतीसोबतच प्रक्रिया व्यवसायातून हजारो लोकांना रोजगार दिला आहे. बेबी कॉर्नच्या प्रक्रियेसाठी, अविकसित किंवा फलित वनस्पतींमधून मका मिळवला जातो. हा मका पिकातील रेशमी केसांच्या वाढीच्या २ ते ३ दिवसांत बाहेर काढला जातो, त्यामुळे तो बराच मऊ असतो. तो तोडण्यासाठी वेळेची फार काळजी घ्यावी लागते, कारण त्याची चांगली गुणवत्ता वयावर अवलंबून असते. हा कमी कॅलरीजचा आहार आहे, ज्यातून सूप, सॅलड, लोणची, कँडी, पकोडा, कोफ्ता, टिक्की, बर्फी, लाडू, हलवा आणि खीर इ. पदार्थ बनवले जातात.
मधु मक्यापासून ही अन्न उत्पादने बनवतात :-आजच्या आधुनिक युगात लोकांना नवीन आणि विदेशी भाज्या खूप आवडतात. या भाज्यांमध्ये बेबी कॉर्नचा समावेश आहे, ज्याला शहरांमध्ये मोठी मागणी आहे. ही भाजी दिसायला तितकीच स्वादिष्ट आहे. हे आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे, त्यामुळे रेस्टॉरंटपासून कॅफे आणि पंचतारांकित हॉटेल्सपर्यंत बेबी कॉर्नचा वापर लक्षणीय वाढला आहे. तसेच शेतीतून बाजारपेठ शोधत कंवलसिंग चौहान यांनी बेबी कॉर्नवर प्रक्रिया सुरू केली. हळूहळू नफा मिळू लागला, त्यामुळे टोमॅटो, मशरूम, स्ट्रॉबेरी तसेच स्वीट कॉर्नच्या लागवडीबरोबरच त्यावर प्रक्रिया करून सर्व उत्पादने बनवायला सुरुवात केली.
बेबी कॉर्नची देश-विदेशात निर्यात करतात बर :- आज कंवल सिंग चौहान यांच्या प्रोसेसिंग युनिटमधून उत्पादित बेबी कॉर्नची उत्पादने भारतात आणि परदेशात निर्यात केली जात आहेत. बाजारातील समस्या सोडवण्यासाठी त्यांनी एक प्रोसेसिंग युनिट स्थापन केले होते आणि आज त्यांच्या प्रोसेसिंग युनिटमध्ये टोमॅटो आणि स्ट्रॉबेरी प्युरी, बेबी कॉर्न, बटन मशरूम, स्वीट कॉर्न आणि मशरूम स्लाइस इत्यादी उत्पादने इंग्लंड आणि अमेरिकेत निर्यात केली जात आहेत.
तरुणांनी शेतीत पुढे आले पाहिजे, असे त्यांचे मत आहे. तरुणांना शेतीसोबतच त्याच्या व्यापारीकरणासाठी प्रक्रियेकडेही लक्ष द्यावे लागणार आहे. शेतकऱ्यांनी त्यांच्या शेतातून काढलेल्या शेतीमालावर प्रक्रिया करून तयार करण्यात आलेले पदार्थ बाजारात विकले पाहिजे. यासाठी शेतकरी गट तयार करून शेतीही करू शकतात. असं देखील यावेळी पद्मश्री कवलंसिंग यांनी नमूद केले.