Chili Farming : मिरची (Chili Crop) हे भारतातील मुख्य मसाले पीक आहे. हे हिरव्या (Green Chili Crop) आणि लाल दोन्ही अवस्थेत वापरले जाते. त्याचे वनस्पति नाव कॅप्सिकम एनएमएल आहे. हे Solanaceae कुटुंबात येते. त्याचे मूळ स्थान दक्षिण अमेरिका मानले जाते.
मिरचीची तिखटपणा कॅपसेसिन या संयुगामुळे होतो. मिरचीचा वापर मसाले, चटणी, लोणचे आणि सॉस बनवण्यासाठी केला जातो. मिरचीपासून मिळणारे कॅप्सेसिन आणि ओलिओरेसिन विविध उद्योगांमध्ये वापरले जातात. भारत हा जगातील मिरचीचा सर्वात मोठा उत्पादक, ग्राहक आणि निर्यातदार आहे.
भारतात 751.61 हजार हेक्‍टरवर मिरचीची लागवड केली जाते, जे 2149.23 हजार मेट्रिक टन उत्पादन देते. भारतातील मिरचीची सरासरी उत्पादकता 2.86 मेट्रिक टन प्रति हेक्टर आहे. आंध्र प्रदेश, कर्नाटक, पश्चिम बंगाल, मध्य प्रदेश आणि ओडिशा ही भारतातील प्रमुख मिरची उत्पादक राज्ये आहेत.
मित्रांनो महाराष्ट्रात देखील मिरचीची लागवड केली जाते. राज्यातील तरकारी म्हणजेच भाजीपाला (Vegetable Crop) उत्पादक शेतकरी बांधव (Farmer) मिरची पिकाची देखील मोठ्या प्रमाणात लागवड करत असतात. अशा परिस्थितीत आज आपण आपल्या शेतकरी वाचक मित्रांसाठी मिरचीच्या काही सुधारित जातींची (chili variety) माहिती जाणून घेणार आहोत.
संकरित मिरची – काशी अर्ली
या संकरित वनस्पती 60-75 सें.मी. लांब आणि लहान गाठी असतात. मिरचीचे फळ 7-8 सें.मी. उंच, सरळ, 1 सेमी जाड आणि गडद असतात. पहिली कापणी लागवडीनंतर अवघ्या 45 दिवसांत मिळते जी इतर सामान्य संकरित वाणांपेक्षा सुमारे 10 दिवस आधी असते. या संकरित फळांची काढणी 6-8 दिवसांच्या अंतराने केली जाते, जेणेकरून सुमारे 10-12 तोडण्या सहज करता येतील. हिरव्या फळांचे उत्पादन 300-350 क्विंटल/हेक्टर असते. या जातींचे मिरची पीक दीर्घकाळ टिकते.
काशी सुर्ख
या संकर मिरचीची झाडे उंच वाढणारी आहेत. वनस्पती सुमारे 70-100 सें.मी. ते लांब आणि सरळ आहे. फळ 10-12 सें.मी. लांब, हलक हिरव, सरळ आणि 1.5-1.8 सेमी. जाड असते. पहिली कापणी लागवडीनंतर 50-55 दिवसांनी मिळते. हे फळ हिरव्या आणि लाल अशा दोन्ही प्रकारांसाठी उत्तम प्रकार आहे. हिरव्या फळांचे उत्पादन 240 क्विंटल/हेक्टर दराने किंवा लाल सुक्या मिरचीचे 40 क्विंटल/हेक्टर दराने मिळते. निश्चितच या जातीच्या मिरचीची शेती शेतकऱ्यांना चांगले उत्पादन मिळवून देणार आहे.
