Natural Farming : पर्यावरणपूरक शेतीची तत्त्वे शाश्वत आधारावर सुनिश्चित करणे आणि शेतकऱ्यांना नैसर्गिक शेतीसाठी (Natural Farming) प्रोत्साहित करणे हे जिवाचे उद्दिष्ट आहे. ज्या भागात व्यावसायिक शेती चालत नाही . त्या भागात हा उपक्रम राबवला जाईल. नॅशनल बँक फॉर अॅग्रिकल्चर अँड रुरल डेव्हलपमेंट (NABARD) ने बुधवारी पर्यावरणपूरक शेतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी जीव कार्यक्रम सुरू केला. हे नाबार्डच्या 11 राज्यांमध्ये(11 State) चालू असलेल्या पाणलोट (पाणलोट) आणि वाडी (आदिवासी विकास प्रकल्प) कार्यक्रमांतर्गत नैसर्गिक शेतीला प्रोत्साहन देईल.
“जिवा(JIVA)” पाणलोट कार्यक्रम हा अनेक प्रकल्पांचा भाग आहे. पूर्ण झालेल्या किंवा पूर्णत्वास आलेल्या पाणलोट आणि पाणलोटांसह 11 राज्यांमध्ये त्याची अंमलबजावणी करण्यात आली आहे,” असे नाबार्डचे अध्यक्ष जी.आर. चिंतला यांनी लॉन्च प्रसंगी आयोजित केलेल्या ‘ऑनलाइन’ कार्यक्रमात सांगितले. वाडी कार्यक्रमांतर्गत राबविण्यात येणार आहे. यात पाच भौगोलिक प्रदेशांचा समावेश आहे. हे क्षेत्र पर्यावरणाच्या दृष्टीने संवेदनशील आणि पावसावर आधारित आहेत.
ते म्हणाले की पर्यावरणपूरक शेतीची तत्त्वे शाश्वत आधारावर सुनिश्चित करणे आणि शेतकऱ्यांना नैसर्गिक शेतीसाठी प्रोत्साहित करणे हे जिवाचे उद्दिष्ट आहे. कारण या भागात व्यावसायिक शेती चालत नाही. नाबार्डचे प्रमुख म्हणाले, “आम्ही या कार्यक्रमांतर्गत प्रति हेक्टर 50,000 रुपये गुंतवू. जिवा कार्यक्रम प्रायोगिक तत्त्वावर 11 राज्यांतील 25 प्रकल्पांमध्ये राबविण्यात येणार आहे.
हवामान बदल एक आव्हान
जिवासाठी नाबार्ड राष्ट्रीय आणि बहुपक्षीय एजन्सीशी करार करेल. चिंतला म्हणाले की, नाबार्ड ऑस्ट्रेलियास्थित कॉमनवेल्थ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च ऑर्गनायझेशन (CSIRO) यांच्याशी साध्या मातीच्या पाण्याचे निरीक्षण तंत्र आणि भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) यांच्याशी संशोधन समर्थनासाठी नैसर्गिक शेती उपक्रमांच्या वैज्ञानिक प्रमाणीकरणासाठी सहकार्य करेल.
यावेळी उपस्थित असलेले NITI आयोगाचे उपाध्यक्ष राजीव कुमार म्हणाले की, हवामान बदल हे एक आव्हान आहे आणि आता त्याबद्दल विचार करणे पुरेसे नाही. ते म्हणाले, ‘याला सामोरे जाण्यासाठी पावले उचलण्याची गरज आहे. कार्बन जमिनीत परत टाकण्यासाठी उपाययोजना करणे आवश्यक आहे.