फुल शेती साठी भारतातील हवामान हे पोषक आसून फुलांना बाजारपेठेत वाढती मागणी लक्षात घेता फुल शेती शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरणार आहे.तर येथील फुलांना परदेशात मोठ्या प्रमाणात मागणी असते. फुलांपासून तेल, अगरबत्ती, अत्तर यासारख्या उत्पादनांची परदेशात निर्यात होत आहे.
गेल्या वर्षी, भारताने परदेशात सुमारे 16,949.37 मेट्रिक टन फुलांची निर्यात केली, ज्यामुळे भारताला 541.61 कोटी रुपयांचे निव्वळ उत्पन्न मिळाले. त्यामुळे फुल शेती फायद्याची ठरत असून शेतकऱ्यांचा फुल शेती करण्याकडे कल वाढू लागला आहे.
फुल शेती करताना त्याचे नियोजन फुलांची वाण निवडण, सिंचन व्यवस्थापन, व्यवस्थित संगोपन कशाप्रकारे केले पाहिजे हे आपण जाणून घेवू यात.
फुलांची पिके
गुलाब
झेंडू
जरबेरा
ट्यूबरोज
चमेली
ग्लॅडिओलस
क्रायसॅन्थेमम
एस्टर बेली
फुलशेती तयारी
आधुनिक युगात सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातूनच उपलब्ध आहे. तरीसुद्धा, फुलांची लागवड सुरू करण्यापूर्वी शेतकरी बांधवांनी कृषी शास्त्रज्ञ-तज्ञांशी किंवा त्यांच्या जवळच्या कृषी विज्ञान केंद्राशी संपर्क साधावा. तसेच फुलशेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांना भेटा, त्यातून चांगले मार्गदर्शन मिळू शकेल. तसेच, फुलशेती घेण्यापूर्वी राज्याच्या कृषी विभागाशी संपर्क साधा. फुलशेतीशी संबंधित प्रशिक्षणात सहभागी व्हा. त्यामुळे फुलशेती करताना येणाऱ्या अडचणींना तोंड देण्यास मोठ्या प्रमाणात मदत होईल.
मागणी आणि हंगामानुसार फुलांची निवड
भारत हा उष्णकटिबंधीय देश आहे. म्हणजेच भारतातील हवामान आणि जमीन फुलांच्या लागवडीसाठी सर्वात अनुकूल आहे. यामुळेच आज देशभरातील शेतकरी पारंपारिक शेतीऐवजी फुलशेती आणि फलोत्पादनावर भर देत आहेत. तुम्हालाही फुलशेती करायची असेल, तर हवामान आणि मातीचा विचार करून फुलांच्या जाती निवडाव्यात आणि बाजारातील फुलांच्या मागणीचीही माहिती मिळवा. याशिवाय फुलांची लागवड सुरू करण्यापूर्वी तुम्ही तुमच्या शेतातील मातीची चाचणी करून घेतली पाहिजे, यामुळे जमिनीतील पोषक तत्त्वे आणि खतांच्या वापराविषयी माहिती मिळेल. शेतकऱ्यांना हवे असल्यास ते फलोत्पादन विभागाशी संपर्क साधून फुलांची एकात्मिक शेती देखील करू शकतात .
सिंचन व्यवस्थापन
बागायती पिकांच्या लागवडीमध्ये सिंचनाला वेगळे महत्त्व आहे. फुलांची लागवड करण्यापूर्वी पाण्याच्या व्यवस्थेचीही काळजी घ्या. वेगवेगळ्या फुलांच्या जाती वाढवण्यासाठी भरपूर पाणी लागते. एवढेच नाही तर चांगल्या उत्पादनासाठी योग्य प्रमाणात पाणी उपलब्ध असणे अत्यंत आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांना हा प्रश्न सोडवायचा असेल तर ते पॉलिहाऊसमध्ये शेती करू शकतात. पॉलिहाऊसमध्ये शेती केल्याने फुलांच्या पिकात ओलावा टिकून राहतो. त्यामुळे वारंवार सिंचनाची गरज भासत नाही.
फुलशेती नफा आणि खर्च
फुलांच्या शेतीमध्ये त्या तंत्रांचा अवलंब करा, जे कमी खर्चिक आणि अधिक फायदेशीर आहेत.
उदाहरणार्थ, एक हेक्टर जमिनीवर फुलांची लागवड करण्यासाठी 25 हजार रुपये खर्च केले जातील. यामध्ये फ्लॉवर बियाणे, खत-खत, सिंचन आणि खुरपणी-तणखत खरेदीपासून ते समाविष्ट आहे.
शेतकर्‍यांकडे स्वतःची जमीन आणि उपकरणे असतील तर खत, बियाणे, खते, सिंचन तसेच वाहतूक आणि साठवणुकीवर खर्च होतो. तथापि, सुरुवातीला फ्लोरिकल्चरमध्ये मजुरीचा खर्च कुटुंबातील सदस्यांच्या श्रमाने नियंत्रित केला जाऊ शकतो. जर तुम्ही व्यावसायिकरित्या फुलशेती करत असाल तर तुम्ही वार्षिक 75,000 रुपये कमवू शकता.
सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत स्मार्ट योजना
शेतीत नफा मिळविण्यासाठीही आव्हानांना सामोरे जावे लागेल. त्यामुळे प्लॅन-2 नेहमी तयार ठेवा. फुलांच्या लागवडीदरम्यान अनेक प्रकारच्या कीड आणि रोगांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता असते. कीटक-रोगांपासून पिकाचे संरक्षण करण्यासाठी पॉलिहाऊस लागवडीचा पर्याय निवडा.
शिवाय, काढणीनंतर फुले साठवणे हे आव्हानात्मक काम आहे. कारण फुलांचे उत्पादन बाजार आणि मंडईपर्यंत पोहोचवण्याची जबाबदारी शेतकऱ्याची आहे. त्यामुळे योग्य प्रकारची फुले साठवणे महत्त्वाचे आहे. जेणेकरून जेव्हा फुले ग्राहकांपर्यंत पोहोचतात तेव्हा फुलांचा सुगंध दरवळत राहतो आणि फुले ताजी-गुणवत्तेची दिसतात. या सर्व गोष्टी लक्षात घेऊन तुम्हीही फुलांची लागवड करून यशस्वी शेतकरी होऊ शकता .
